โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 23 ตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 12 เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2512 รวมเวลาก่อตั้งมาแล้วจนถึงปัจจุบันเป็นเวลาถึง 50 ปี เปิดสอนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ถึงระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ผู้อำนวยการคนแรกคือ นายชัชวาล คำไชยราษฎร์ โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ ตั้งอยู่เลขที่ 90 หมู่ 9 บ้านดงเชียงเครือ ตำบลปลาโหล อำเภอวาริชภูมิ จังหวัดสกลนคร โรงเรียนมีพื้นที่ทั้งหมด 50 ไร่ 3 งาน 25 ตารางวา ชาวบ้านบ้านดงเชียงเครือได้บริจาค ที่ดินให้สร้างโรงเรียน จากอดีตจนถึงปัจจุบันมีผู้อำนวยการรวมทั้งหมด 13 คน ผู้อำนวยการคนปัจจุบันคือ นายบรรดา แก้วบัวสา
ปีการศึกษา 2561-2565 มีข้าราชครู 65 คน พนักงานราชการ 1 คน ครูอัตราจ้าง 8 คน นักภารภารโรง 6 คน รวมเป็น นักเรียน 1,284 คน โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ มีภูมิทัศน์ที่สวยงาม มีแหล่งเรียนรู้ที่หลากหลาย เช่น ห้องสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ห้องจริยธรรม ห้องสมุดดิจิตอล ห้องคอมพิวเตอร์ ห้องเรียนคุณภาพ ห้องเรียนไร้พรหมแดน ห้องเรียน Samsung Smart Learning Center เป็นต้น
ปีการศึกษา 2512 ตั้งโรงเรียนเป็นปีแรก วันที่ 12 เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2512 พื้นที่ 50 ไร รับนักเรียน ม.ศ. 1 จำนวน 1 ห้องเรียน ผู้บริหารคนแรกคือ นายชัชวาลย์ คำไชยราษฎร์ ตำแหน่งครูใหญ่ได้รับงบประมาณสร้างอาคารเรียนไม้ แบบ 212 จำนวน 4 ห้องเรียน 1 หลัง
ปีการศึกษา 2517 เมื่อวันที่ 12 เดือนเมษายน พ.ศ. 25 17 กระทรวงศึกษาธิการยุบรวมโรงเรียนวาริชภูมิ สังกัดการประถมศึกษา กรมสามัญศึกษาเข้ากับโรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ
ปีการศึกษา 2518 ในปีนี้โรงเรียนได้รับอนุมัติให้เข้าโครงการปรับปรุงโรงเรียนมัธยมในชนบท(คมช.)
ปีการศึกษา 2520 จัดชั้นเรียน 2 ระดับ คือ มัธยมศึกษาตอนต้นและมัธยมศึกษาตอนปลาย (หลักสูตร พ.ศ. 2518) เป็นแบบ 10 – 9 – 9 : 2 -0 – 0 รวม 30 ห้องเรียน กรมสามัญศึกษา ยกฐานะผู้บริหารจากตำแหน่งครูใหญ่เป็นอาจารย์ใหญ่ ตั้งแต่วันที่ 1 เดือนตุลาคม พ.ศ. 2520 และสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชสยามมกุฎราชกุมาร (สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร รัชกาลที่ 10) พร้อมด้วยพระวรชายาในขณะนั้น เสด็จเยี่ยมพสกนิกรชาวอำเภอวาริชภูมิที่โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ วันที่ 10 เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2520 จัดกฐินสามัคคีโรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ ครั้งที่ 1 ถวายวัดสะแก้ววารีราม บ้านวาริชภูมิ อำเภอวาริชภูมิ จังหวัดสกลนคร
ปีการศึกษา 2521 จัดชั้นเรียนแบบ 10 – 10 – 7 – 8 : 3 – 2 – 0 รวม 40 ห้องเรียน เป็นปีแรกที่เปลี่ยนระบบการจัดการศึกษา จากแบบ 7 – 3 – 2 มาเป็นแบบ 6 – 3 – 3 เริ่มรับนักเรียนชั้น ม. 1 หลักสูตรมัธยมศึกษาตอนต้น พ.ศ. 2521 กรมสามัญศึกษา ยกฐานะผู้บริหารโรงเรียนเป็น “ผู้อำนวยการ” ตั้งแต่ วันที่ 1 เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2521 และพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลเดช รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา และเจ้าฟ้าจุฬาภรณ์ลัยลักษณ์ ได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงเยี่ยมพสกนิกรชาววาริชภูมิ ที่โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ
ปีการศึกษา 2523 จัดชั้นเรียนแบบ 10 – 9 – 7 – 8 : 5 – 4 รวม 43 ห้องเรียน ได้รับงบประมาณสร้างส้วม 1 หลัง วันที่ 1 เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2523 โรงเรียนทำกฐินสามัคคี ครั้งที่ 2 ถวายวัดโนนสะเคียน บ้านกุดพร้าว อำเภอวาริชภูมิ จังหวัดสกลนคร
ปีการศึกษา 2530 โรงเรียนได้รับรางวัลห้องสมุดและบรรณารักษ์ดีเด่นโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดกลางเขตการศึกษา 9
ปีการศึกษา 2532 จัดงานเฉลิมฉลองครบรอบ 20 ปี โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ จดทะเบียนจัดตั้ง ” มูลนิธิมัธยมวาริชภูมิ ” ด้วยเงินทุน 202,692.43 บาท
ปีการศึกษา 2535 โรงเรียนเข้าโครงการขยายโอกาสทางการศึกษา เริ่ม ม.1 กรมพลศึกษา จัดสรรงบประมาณ 399,000 บาท สร้างสนามกีฬาอำเภอวาริชภูมิ เป็นปีแรกที่ใช้ระบบคอมพิวเตอร์มาใช้ในงานบริหารการศึกษา
ปีการศึกษา 2536 กรมพลศึกษา จัดสรรงบประมาณสร้างสนามบาสเกตบอล 1 สนาม ตามโครงการกีฬาประจำอำเภอ
ปีการศึกษา 2540 สาขาภูแฉะเป็นเอกเทศ ตั้งชื่อโรงเรียนว่า “โรงเรียนวาริชวิทยา”
ปีการศึกษา 2541 วันที่ 11 เดือนเมษายน พ.ศ. 2542 จัดงานฉลองครบรอบ 30 ปี มัธยมวาริชภูมิ
ปีการศึกษา 2542 นางสาวปิยะวรรณ บุญรักษา นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ได้รับคัดเลือกรับรางวัลพระราชทาน ประจำปีการศึกษา 2542 ประเภทเรียนดีกิจกรรมเด่น
ปีการศึกษา 2543 วันที่ 9 เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2543 โรงเรียนได้เปิดห้องสมุดดิจิตอล (Digital Library) เพื่อเป็นแหล่งค้นคว้าอย่างกว้างขวางแก่นักเรียน ด้วยงบประมาณจากเงินบำรุงการศึกษา 40,000 บาทและเงินอื่น ๆ อีก 45,000 บาท รวมเป็นเงิน 95,000 บาท คณะกรรมการนักเรียนประจำปีการศึกษา
2543 ได้จัดงานบุญประทายข้าวเปลือก และนักเรียนหารายได้สมทบเพื่อสร้างป้ายโรงเรียนเป็นอนุสรณ์ จำนวนเงิน 161,000 บาท
ปีการศึกษา 2544 ผู้ปกครองนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 และมัธยมศึกษาปีที่ 4 ได้ร่วมกันบริจาคเงินจัดซื้อและจัดสร้างมินิเยเตอร์ เป็นเงิน 80,000 บาท และเงินอื่น ๆ อีก 60,000 บาท รวม 140,000 บาท บริษัทขอนแก่นที.พี.ดี จำกัด มอบเงินจัดซื้ออุปกรณ์เครื่องคอมพิวเตอร์ เป็นเงิน 200,000 บาท
ปีการศึกษา 2547 มีครู อาจารย์ออกจากราชการตามโครงการของรัฐบาล 11 คน รวมทั้งท่านผู้อำนวยการปริญญา อินทรวิศิษฎ์ ทำให้ตำแหน่งผู้อำนวยการว่าง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาสกลนคร เขต 2 ให้รองจำรูญ ธรรมสมบัติ รักษาการ ตั้งแต่วันที่ 1 เดือนเมษายน พ.ศ. 2547 จนกระทั่งเมื่อวันที่ 4 เดือนตุลาคม พ.ศ.2547 มีคำสั่งจากกระทรวงศึกษาธิการให้นายชัชวาลย์ ป้อมไชยา ผู้อำนวยการโรงเรียนธรรมบวรวิทยา ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ
ปีการศึกษา 2548 จัดชั้นเรียนแบบ 7-7-7/ 4-4-4 จำนวนนักเรียน 1,303 คน โรงเรียนได้รับคัดเลือกให้เป็นโรงเรียนหนึ่งอำเภอหนึ่งโรงเรียนในฝัน ปีการศึกษา 2549 จัดชั้นเรียนแบบ 7-7-7/4-4-4 จำนวนนักเรียน 1,343 คน โรงเรียนผ่านการประเมินและรับรองต้นแบบโรงเรียนในฝัน เมื่อวันที่ 24 เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2549
ปีการศึกษา 2550 จัดชั้นเรียนแบบ 7-7-7/4-4-4 จำนวนนักเรียน 1,308 คน
ปีการศึกษา 2551 จัดชั้นเรียนแบบ 7-7-7/4-4-4 จำนวนนักเรียน 1,261 คน
ปีการศึกษา 2552 จัดชั้นเรียนแบบ 7-7-7/4 -4-4 จำนวนนักเรียน 1,238 คน สร้างหลังคาระหว่างอาคารอเนกประสงค์หลังใหญ่และหอประชุมหลังเล็กด้วยงบประมาณจากการจัดงานฉลองครบรอบ 40 ปีของโรงเรียน
ปีการศึกษา 2553 จัดชั้นเรียนแบบ 7-7-7/4-4-4 จำนวนนักเรียน 1,294 คน
ปีการศึกษา 2554 จัดชั้นเรียนแบบ 7-7-7/4-4-4 จำนวนนักเรียน 1,305 คน ผู้อำนวยการชัชวาลย์ ป้อมไชยา เกษียณอายุราชการ ว่าที่ ร.ต.ชัยเดช บุญรักษา ผู้อำนวยการโรงเรียนกุดบากพัฒนาศึกษา ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ ได้รับรางวัลชนะเลิศถ้วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโครงการ รักชาติถูกทางสร้างเสริมความซื่อสัตย์สุจริต จากสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.)
ปีการศึกษา 2555 เดือนพฤศจิกายน นายพนมพันธ์ ไชยเพชร ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ ได้รับรางวัลชนะเลิศถ้วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโครงการ รักชาติถูกทางสร้างเสริมความซื่อสัตย์สุจริต จากสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ปีที่ 2
ปีการศึกษา 2556 จัดทำหลักสูตรสถานศึกษาเทียบเคียงหลักสูตรโรงเรียนมาตรฐานสากล โดยมีการจัดการเรียนการสอน ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 และระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 และมีการจัดการเรียนการสอนห้องเรียนพิเศษ E/S โดยผ่านการประเมินจากสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 23 ได้การอนุมัติจากสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขึ้นพื้นฐานได้รับรางวัลชนะเลิศถ้วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโครงการ รักชาติถูกทางสร้างเสริมความซื่อสัตย์สุจริต จากสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช’.) ปีที่ 3
ปีการศึกษา 2557 จัดสร้างอาคารอเนกประสงค์ “กตปุญโญ อนุสรณ์ โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ” ก่อสร้างด้วยเงินบริจาค จากคณะครูและผู้ปกครองนักเรียน งบประมาณ 1,400,000 บาทได้รับรางวัลชนะเลิศสถานศึกษาต้นแบบ ถ้วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโครงการรักชาติถูกทางสร้างเสริมความซื่อสัตย์สุจริต “ด้านการอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่น” จากสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.)
ปีการศึกษา 2558 จัดสร้างโรงอาหาร “กตปุญโญ อนุสรณ์ โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ” ก่อสร้างด้วยเงินบริจาค จากคณะครูและผู้ปกครองนักเรียน งบประมาณ 1,200,000 บาท มีการจัดการเรียนการสอนโดยใช้หลักสูตรทวิศึกษา และการจัดการเรียนการสอน “ลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้” ซึ่งเป็นโรงเรียนนำร่องในเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 23
ปีการศึกษา 2559 มีการจัดการเรียนการสอน โดยหลักสูตรห้องพิเศษเทียบเคียงหลักสูตร สสวท. จัดการเรียนการสอนโดยใช้หลักสูตรทวิศึกษา และการจัดการเรียนการสอน “ลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้” ซึ่งเป็นโรงเรียนนำร่องในเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 23 วันที่ 7 เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2559 นายอานนท์ อินทรพาณิชย์ ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ เข้าร่วมโครงการสวนพฤษศาสตร์โรงเรียน
ปีการศึกษา 2560 จำนวนนักเรียน 1,269 คน ได้รับงบประมาณก่อสร้างโรงอาหารแบบ 101/27 พิเศษ งบ 12,000,000 บาท ได้รับรางวัล ระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนดีเด่น ในนามโรงเรียนขนาดกลาง จาก สพม.23
ปีการศึกษา 2561 จัดชั้นเรียนแบบ 7-7-7/5-5-5 จำนวนนักเรียน 1,304 คน
ปีการศึกษา 2562 จำนวนนักเรียน 1,247 คน โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิได้รับรางวัลคุณภาพเกณฑ์รางวัลคุณภาพ OBECQA 2559-2560 และได้รับมอบรถยนต์โดยสารส่วนบุคคลจากสมาคมศิษย์เก่ามัธยมวาริชภูมิเพื่อใช้ในกิจกรรมต่างๆของโรงเรียน และได้รับพระราชทานป้ายสนองพระราชดำริงานสวนพฤกษศาสตร โรงเรียน ประจำปี 2562
ปีการศึกษา 2563 จำนวนนักเรียน 1,188 คน อ้างอิงข้อมูล DMC ณ วันที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ.2563 โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิได้รับงบสร้างอาคาร 318ล./55-ก
ปีการศึกษา 2564 จำนวนนักเรียน 1,188 คน อ้างอิงข้อมูล DMC ณ วันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ.2564 โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ ได้รับรางวัลโรงเรียนคุณธรรมระดับ 3 ดาว ตามโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. รางวัลที่ประสบผลสำเร็จและเป็นแบบอย่างที่ดี (Best Practice) การจัดการเรียนรู้ Active Learning รางวัลคุรุสภา เหรียญเงิน ระดับภูมิภาค หนึ่งโรงเรียน หนึ่งนวัตกรรม และได้รับการรับรองการประกันคุณภาพภายนอก (พ.ศ.2563-256 7) จากสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน)ระดับการศึกษาชั้นพื้นฐาน ปรับปรุงซ่อมแชมโรงอาหารหลังเก่า ขอบถนน และระบบไฟฟ้าภายในโรงเรียน
ปีการศึกษา 2565 จำนวนนักเรียน 1,276 คน อ้างอิงจากฐานข้อมูล DMC ณ วันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ.2565 โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ โรงเรียนมัธยมวาวิชภูมิ เป็นผู้สนับสนุนการคัดเลือกเด็กและเยาวชนกิจกรรม Young Smart : Young ทำดี ระดับจังหวัดสกลนคร